Ónfalo-Pedrafitas

Contextualización:

A súa simboloxía é a dun centro de culto, sitúanse en lugares escollidos para a sacralización, son lugares convertidos en "centro do mundo", un embigo. Na antiguedade representou o centro cósmico, onde comeza a comunicación entre o mundo dos homes, o mundo dos mortos e dos deuses, presiden un lugar de culto, sospeitosos de celebracións de  riruais ou conmemoracións, cultos colectivos relacionados coa fertilidade e a fecundiade. A súa adscrición cronolóxico-cultural ficaría ligada á Idade do Ferro, cadrando coa presenza Céltiga en Galicia.

A este respecto, refírese o arqueólogo e filólogo Luís Monteagudo García, na súa obra "Menhires y marcos de Portugal y Galicia", Anuario Brigantino 2003, nº 26, traducido o texto: Hai bloques naturais con aparencia de pedrafita, que poden ser considerados como tales, coa condición de que fosen retocados na antigüidade ou posuír folclore. As atribucións das pedrafitas atenden a catro

funcións principais: monumentalidade, visibilidade, perennidade (pedra) e traza fálica; xuntas salientan o senso máxico-relixioso das mesmas.

Simboloxía, cualidades e traza da pedrafita Galega, descodificación e homologación.

A pedrafita:

É fálica.

Orxiástica (puído e lustre milenario).

Fecundante.

Fertilizante.

Ritual.

Posúe nume,

observación astronómica,

sinala termos e límites, fica ao carón de camiños,

mananciais ou cursos de auga, interacciona coas mámoas, círculos líticos e aliñamentos.

A muller refrega a vulva ó cabalo dela: pedrafita cabalar.

É sandadora,

profiláctica,

talismán,

máxica,

xera vida.

Antropica.

Fasquía: antropomorfa e zoomorfa.

Apotropaica.

Sagrada.

Cultual.

Ambigua.

Representación-significado da pedrafita segundo a orientación:

Cara norte: masculino ou pene.

Cara sur: feminina ou vaxina.

Cara leste: zona onde comezan os actos-propósitos-ritos.

Cara oeste: representa a madurez, o ocaso, a morte, o remate.

PONTEVEDRA
Proposta de Catalogación

Listaxe:

CONCELLOS DE PONTEVEDRA


LAMA, A
Ónfalo-pedrafita marco do Vento.
Localización:

Lugar: Coto dos Chirimelos, Monte do Seixo, situada nun rechán da aba descendente S.E. do cumio da Cruz do Seixo, 994 m.s.n.m., marco de termo, a poucos  metros  dun camiño montés, nas inmediacións atopamos o nacente de pequenos cursos fluviais, Rego do Porto dos Bois, Rego de Sanabria e Rego de Anta. Nos cumios e chairas do Monte do Seixo achamos un contorno sagrado, prehistórico e arqueolóxico, ateigado dun abraiante valor máxico-relixioso, vestixios megalíticos, lendas e pegadas míticas.

O ben, non se atopa chantado no terreo, a súa verticalidade xurde dende un baseamento granítico nivelado co apoio de varias cuñas, sistema empregado, que fai supoñer o posible desprazamento do ben por medio de pezas cilíndricas de madeira ou pedra, a modo de rolada, a pedrafita Marco do Vento é representativa pola súa  ambigüidade simbólica  e funcional, hipoteticamente podemos relacionala como  o Ónfalo de saúdo-aclamación-ritual asemblearia comunitaria que agrupa á colectividade humana nunha data significativa, quizais na hora do solpor do solsticio de verán, ou no amencer do solsticio de inverno, obedece esta idea á relación do elemento, co suposto axexadoiro dunha pena contigua. Mesmo a cara L. é representativa dun perfil antropomorfo, trazos específicos ben distribuidos dunha faciana que olla ao ceo, que decir ten, a súa proximidade co portalén, a entrada para visitar ós seres da "outra vida", son varias as funcionalidades da pedrafita, como estamos a ver, máis o trazo fálico tamén é advertido na súa fisionomía monumental, é probable  que por esa causa, fose reempregado como marco delimitador, fai séculos, e tamén en tempos modernos coa chegada dos concellos, os nativos da contorna falan do lugar onde o vento dá a volta, Marco do Vento. 

Ámbito arqueolóxico: Megalítico, petróglifos, castros, romanización, etc...

Toponimia de prospección: Arqueolóxica, etnográfica, antropolóxica, arqueoastronómica, cronolóxica, sacralización e lendas: Coto dos Chirimelos, Chan o Marco, Feira Vella, A Neveira, Cruz do Seixo, Marco das Ventás, A Cova, A Pedra,  Neno do Lobo, Murada, Campo da Uz, Campo Xuncal, Bico da Galiña, Outeiro de María Almena, As Laxas, Santa Mariña, Coto do Curro, a Moa, etc...

Freguesía: A Barcia do Seixo, Santa Ana.

Concello: A Lama.

Terra Pontevedra.

Pontevedra.

Coordenadas: Lat. 42º 28´22.22´´ N       Lon. 8º 23´02.92´´ O

951 m.s.n.m.

Data publicación: 20.05.17

Imaxe:

Cumios do Monte do Seixo, a morada da pedrafita Marco do Vento, lugar de cultos e celebracións máxico-relixiosas.
Fonte imaxe: autor 2016.

Pedrafita Marco do Vento, perfil faciana antopomorfa ollando ao ceo do Monte do Seixo.
Fonte imaxe: autor 2016.

Pedrafita Marco do Vento en primeiro plano, ao fondo Portalén.
Fonte imaxe: autor 2016.

Pedrafita Marco do Vento, Monte do Seixo, primeiro plano esquerda, ao fondo Portalén, dous lugares próximos, onde a eternidade da pedra aínda manifesta a linguaxe sagrada dos devanceiros, a pedrafita espírito personificado en pedra, demandas, súplicas e solicitudes da colectividade humana emitidas ao eter. No Portalén, a visita á terra da "outra vida".
Fonte imaxe: autor 2016.

Pedrafita Marco do Vento, cara N. O. descifre: trazo fálico glande engadida. Fagamos un exercicio de achegamento ás pedrafitas, para acadar o descifre da súa simboloxía: polo xeral a cara N da pedrafita in situ en Galicia, reflicte o trazo fálico.
Fonte imaxe: autor 2016.

PONTEVEDRA

Ónfalo-pedrafita Chan da Parafita ou Pena Longa de Pintos.
Localización:
Lugar: Chan da Parafita, Fonte da Pena Longa de Pintos, amplo rechán da aba descendente dirección O dende o Cume da Pena Longa de Pintos 498 m.s.n.m., moi preto ten o seu curso o Río do Pobo, sendo a Área Recreativa da Fracha, lugar onde entreterse entre a natureza, os ollares dende aquelas alturas, e, un bo xantar nunha xornada de lecer, non lonxe desta colosal pedrafita atopamos outras dúas, relacionadas coa observación astronómica, a pedrafita marco Das Tres Cruces, e a Pena Longa, Valadares, as tres pedrafitas se encontran dentro da freguesía de Marcón, San Miguel. A Pedrafita do Chan da Parafita é un bloque granítico natural que coroa un outeiriño, foi probablemente na prehistoria manipulado e retocado para algunha función determinada, ao carón dun pequeno chan, (na base da pedrafita aínda se atopan os restos de pedras e cascallos do manexo pétreo), Frei Martín Sarmiento, século XVIII, nas crónicas viaxeiras por terras de Pontevedra, fala das xuntanzas e reunións que, ao carón desta pedrafita se facian, a hipótese que presentamos sinala ó ben como un posible Ónfalo, símbolo e función dun probable culto ou ritual á fertilidade (a pedrafita presenta varias caras con trazos fálicos), unha aclamación central do mundo, un saúdo asembleario comunitario que, como o marco do Vento na Lama, agrupa á colectividade humana no desenrolo dunha actividade máxico-relixiosa preponderante para a comunidade.
Ámbito arqueolóxico: Paleolítico, megalítico, petróglifos, castros, romanización, etc...
Toponimia de prospección: Arqueolóxica, etnográfica, antropolóxica, arqueoastronómica, cronolóxica, sacralización e lendas: Chan da Parafita, Fonte da Pena Longa de Pintos, Cume da Pena Longa de Pintos, A Fracha, Argallás, Fonte Cadela, Outeiro Ladrón, Monte Lourado, Covas, Pintos, O Pousadoiro, Os Regueiros, etc...
Freguesía: Marcón, San Miguel.
Concello: Pontevedra.
Terra Pontevedra.
Pontevedra.
Coordenadas: Lat. 42º 23´50.04´´ N       Lon. 8º 36´0.54´´ O
421 m.s.n.m.
Data publicación: 23.05.17


Imaxe:

Cumios do Monte da Fracha, onde se atopan erguidas as pedrafitas: Marco das tres Cruces, Pena Longa e Chan da Parafita.
Fonte imaxe: Autor 2017.

Pedrafita Chan da Parafita ou Pena Longa de Pintos, ao carón do Río do Pobo e manancial de auga, na croa a formación da glande do membro masculino.
Fonte imaxe: autor 2011.

Pedrafita Chan da Parafita ou Pena Longa de Pintos, Marcón, Pontevedra, evidencia o trazo fálico, froito da manipulación e retoque do bloque granítico natural.
Fonte imaxe: autor 2011.

A Pedrafita na croa dun outeiriño, veciña das outras pedrafitas, Marco das tres Cruces e Pena Longa, no rechán contiguo, zona de reunións e xuntanzas (hoxe área recreativa da Fracha) falando delas Frei Martín Sarmiento no século XVIII. Cultos, saúdos, rituais asemblearios da colectividade humana do contorno?
Fonte imaxe: autor 2011.

Pedrafita  Chan da Parafita, pedras e cascallos na base do monumento, reflicten a manipulación, retoque e manexo do bloque natrual de granito nos relevos dunha talla propia dun interese  (máxico-relixioso?) prominente da comunidade humana. O Ónfalo-pedrafita "centro do mundo".
Fonte imaxe: autor 2011.

Ónfalo-pedrafitas, total Galicia: 2